Η ΜΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

του Προκόπη Παυλόπουλου

Βουλευτή – Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών

Η Κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου –με αντιφατικές, είναι αλήθεια, μέσα στη δίνη της ανεπάρκειάς της, δηλώσεις στελεχών της- φαίνεται ν’ αφήνει ανοιχτό το θέμα της απόλυσης μόνιμων δημόσιων υπαλλήλων σε περίπτωση κατάργησης, με νόμο ή κανονιστική πράξη,  των οργανικών θέσεων που κατέχουν.  Ο ισχυρισμός αυτός  είναι όχι μόνο πολιτικώς αλλά και νομικώς έωλος, για τους ακόλουθους λόγους:

Ι. Το άρθρο 103 παρ. 4 του Συντάγματος, το οποίο κατοχυρώνει την μονιμότητα, ορίζει: «Οι δημόσιοι υπάλληλοι που κατέχουν οργανικές θέσεις είναι μόνιμοι εφόσον αυτές οι θέσεις υπάρχουν».  Από την αδιάστικτη αυτή διατύπωση προκύπτει ότι οι ως άνω διατάξεις του Συντάγματος δεν μιλούν ευθέως για απόλυση, σε περίπτωση κατάργησης των θέσεων των δημόσιων υπαλλήλων.  Αφήνει έτσι, χωρίς αμφιβολία, τις συνέπειες της κατάργησης στη διακριτική ευχέρεια της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας.

ΙΙ. Κατ’ εφαρμογή των προαναφερόμενων συνταγματικών διατάξεων ουδέποτε, και από οιαδήποτε Κυβέρνηση, μετά την έναρξη εφαρμογής του Συντάγματος, υπήρξε απόλυση δημόσιου υπαλλήλου σε περίπτωση κατάργησης των αντίστοιχων οργανικών θέσεων.  Όλως αντιθέτως ακολουθήθηκε, χωρίς παρεκκλίσεις, η εξής πρακτική: Όταν και όποτε καταργήθηκαν υπηρεσίες του δημοσίου και οργανισμοί δημόσιου δικαίου, όλοι οι υπηρετούντες υπάλληλοι μετετάγησαν, με το ίδιο καθεστώς μονιμότητας, σε αντίστοιχες υπηρεσίες και θέσεις.  Ενώ, όταν οι κατά τ’ ανωτέρω υπηρεσίες και οργανισμοί μετετράπησαν ακολουθώντας καθεστώς ιδιωτικού δικαίου, δόθηκε στους υπηρετούντες υπαλλήλους η δυνατότητα επιλογής είτε της μετάταξης, υπό καθεστώς μονιμότητας, είτε της κατάληψης θέσης ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου.

ΙΙΙ. Είναι λοιπόν προφανές ότι η διαρκής και αδιάλειπτη αυτή πρακτική όλων –το τονίζω- των Κυβερνήσεων εφαρμογής των διατάξεων  του άρθρου 103 παρ. 4 του Συντάγματος έχει θεμελιώσει, πλέον, αντίστοιχο συνταγματικό έθιμο.  Και τούτο διότι η θεωρία και η νομολογία στο πεδίο του συνταγματικού δικαίου δέχονται ότι είναι πάντοτε δυνατή –ακόμη και στο πλαίσιο των αυστηρών Συνταγμάτων, όπως είναι και το ισχύον Σύνταγμα της Ελλάδας- η διαμόρφωση συμπληρωματικού συνταγματικού εθίμου.  Και μάλιστα, κατά την ορθότερη άποψη, το έθιμο αυτό εξοπλίζεται με νομική ισχύ ίση μ’ εκείνη των κανόνων του τυπικού Συντάγματος.  Πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορεί να καταργηθεί με νόμο ή,  πολύ περισσότερο, με κανονιστική πράξη.

IV. Συμπερασματικώς και με δεδομένο, όπως τόνισα, αφενός το γεγονός πως η διατύπωση του άρθρου 103 παρ. 4 του Συντάγματος δεν επιβάλλει το ότι η κατάργηση οργανικών θέσεων δημόσιων υπαλλήλων οδηγεί αναγκαστικώς στην απόλυσή τους και, αφετέρου, το ότι έχει διαμορφωθεί -χωρίς εξαίρεση- πρακτική μη απόλυσης τους σε τέτοια περίπτωση, έχει προκύψει ήδη συνταγματικό έθιμο, το οποίο δεν επιτρέπει την απόλυση δημόσιων υπαλλήλων αν συμβεί μια τέτοια κατάργηση. Ή, ανάλογα με τις περιστάσεις που προαναφέρθηκαν, οδός των μετατάξεων ή της επιλογής του υπαλλήλου για την μετατροπή της θέσης του σε θέση ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου αποτελεί, λοιπόν, μονόδρομο.

Καλά θα κάνουν, άρα, οι λαλίστατοι εκπρόσωποι της Κυβέρνησης  Γ. Παπανδρέου, που αφήνουν σήμερα ανοιχτό το θέμα των απολύσεων, να λάβουν υπόψη τους αυτά τα δεδομένα.  Δεδομένα τα οποία υποστήριξα με συνέπεια, ως Υπουργός Εσωτερικών, και κατά την τελευταία αναθεώρηση του Συντάγματος.  Όταν μάλιστα οι τότε αντιπολιτευόμενοι εκπρόσωποι του ΠΑΣΟΚ στη Βουλή υπήρξαν, περισσότερο και από μένα, διαπρύσιοι  κήρυκες της μονιμότητας.  Τα πρακτικά της Βουλής είναι εδώ.